گزارش همایش بررسی اندیشه‌های خاندان معظم آیتالله محلاتی 3 - 10 - 1398
ژزارش همایش بررسی اندیشه‌ها و آثار علمی و هنری خاندان معظم آیتالله شیخ اسماعیل محلاتی (قدس سره)
مرکز اسناد فرهنگی آسیا سه‌شنبه دهم دی ماه 1398، همایش «بررسی اندیشه‌ها و آثار علمی و هنری خاندان آیتالله شیخ اسماعیل محلاتی» را با مشارکت موزه آستان مطهر حرم حضرت فاطمه معصومه (سلام‌الله علیها) در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار کرد. همایش مذکور با نوشتار و پیامی از حضرت آیتالله سید هاشم رسولی محلاتی و دکتر احمد مهدوی دامغانی همراه بود و سخنرانان اصلی عبارت بودند از استادان فرهیخته: حجت‌الاسلام والمسلمین سیّد جعفر حجت کشفی استاد منوچهر صدوقی سها حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر انصاری محلاتی مهندس اسماعیل روحانی. مدیر جلسه همایش دکتر ثریا مکنون و دبیر علمی آن دکتر کامیار صداقت‌ثمرحسینی و دبیر اجرایی نشست آنیتا کمالی‌ها بودند.
در ابتدای مراسم دکتر کامیار صداقت ثمرحسینی دبیر علمی همایش در سخنانی کوتاه گفت: عالمان، اندیشمندان و هنرمندان الگوهای جامعه هستند و بایسته است آثارشان در میان مردم زنده بماند تا هرازگاهی خاطرات و یادگارانشان مرور شوند تا نسلهای بعد، جایگاه بلند و خدمات ارزنده آنان را به دست فراموشی نسپارند، ازاین‌رو مرکز اسناد فرهنگی آسیای پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اندیشه‌های خاندان معظم آیتالله شیخ اسماعیل محلاتی را موردتوجه قرار داد که مجموعه خدمات دینی، فرهنگی، هنری و اجتماعی آنان گستره جغرافیایی وسیعی از عراق و ایران تا شبه‌قاره هند را در نوردیده است. سپس دکتر حسینعلی قبادی، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ضمن خیرمقدم به حاضران، به تشریح اهداف پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و مرکز اسناد فرهنگی آسیا از برگزاری چنین همایش‌هایی خصوصاً ضرورتِ بازشناسی و گسترش میراث‌های تمدنی اسلامی – ایرانی در تداوم هویت ایرانی – اسلامی برای نسلهای آینده پرداخت و بر گسترش و تداوم چنین برنامه‌هایی در مجموعه بزرگ پژوهشگاه با تأکید بر بازنشر و احیای خوانش میراث اصیل دینی در مبارزه با جریانهای افراطی نظیر داعش تأکید کرد. سخنران بعدی استاد منوچهر صدوقی سها، پژوهشگر برجسته حوزه عرفان و فلسفه اسلامی بود که با بیان حکایتی از کتاب سیاحت شرق تألیف مرحوم آقا نجفی قوچانی، مقام بلند معنوی آیتالله شیخ محمد‌اسماعیل محلاتی و ماجرای تفأل ایشان به مثنوی را در واقعه به توپ بستن حرم مطهر رضوی توسط یادآور شد که در واقعِ پیش‌بینی نابودی روسیه تزاری و از میان رفتن خانواده تزار روس بود که دستور چنین اقدام ننگینی را صادر کرده بودند. سخنران بعدی، حجت‌الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمدباقر انصاری محلاتی، رئیس سابق مرکز اسلامی هامبورگ بود. وی ضمن تمجید از اقدام پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در بزرگداشت عالمان و متفکران اسلامی، طی سخنان مبسوطی به معرفی خاندان محلاتی و آثار و اندیشه‌هایشان پرداخت و اشاره به ارتباط نزدیک مرحوم حضرت امام خمینی (ره) با عالمان وارسته محلات کرد. در ادامه، حجت‌الاسلام والمسلمین حاج سید جعفر حجت کشفی رئیس سابق موزه شهدای تهران و موزه آستان مقدس حرم حضرت معصومه (سلام‌الله علیها) که خود یکی از استادان بنام و مسلم خوشنویسی کشور است، به ایراد سخنرانی پرداخت. وی از آن رو که مرحوم شیخ زین‌العابدین محلاتی استادی مسلم در خط نسخ بوده است، ابتدا به سیر اجمالی تحولاتِ تاریخی خط کوفی و خط نسخ و تاریخ کتابت قرآن تا زمان قاجار پرداخت و سپس به جایگاه هنری رفیع مرحم استاد محلاتی اشاره کرد. وی با یادآوری آنکه مرحوم زین‌العابدین محلاتی بالغ بر هفتاد مصحف را کتابت کرده و کتاب‌ها و تابلوهای زیادی به خط آن مرحوم باقی‌مانده که از جمله آنها کتابتِ حدیث کساء است که به همّت عباس مصباح‌زاده به شیوه مطلوبی منتشر شده و از خطر نابودی محفوظ مانده است، از سرعت عمل و نرمی و لطافتِ خط نسخ مرحوم محلاتی تمجید کرد و از تسلط آن مرحوم در صفحه‌بندی ابتدا و انتهای صفحات که امری بغایت دشوار است، سخن به میان آورد. حجت‌الاسلام حجت کشفی افزود: مرحوم زین‌العابدین محلاتی همانند بسیاری از کاتبان قرآن، حافظ قرآن و عالم بدان بود و با تسلطی که داشت، اعراب قرآن و همه علائم راهنما آن را خود می‌گذاشت. در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین حجت کشفی به تسلط زین العابدین محلاتی بر خط رقاع که حالتِ لطافتی برای سر سوره‌های قرآن ایجاد میکند، اشاره کرد و ایشان را یکی از برجستگان عصر خویش در آن خط دانست. در ادامه استاد حجت کشفی بر ضرورت مرمت نسخه‌های خطی خصوصاً نسخه‌های قرآن به خط زین‌العابدین محلاتی که در معرض نابودی هستند، تأکید و از برخی کم لطفی‌ها و بی‌محلی‌ها در حفظ گنجینه‌های ارزشمند کشور انتقاد کرد. این‌گونه آثار اگر نگهداری و مرمت نشوند به تدریج از میان می‌روند و این در حالی است که بر تک‌تک این صفحات و قطعات نمی‌توان ارزشی نهاد. وی اظهار امیدواری کرد که برنامه‌هایی نظیر برنامه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی موجب آشنایی مردم با مواریث فرهنگی و شخصیت‌های بزرگ گذشته شود و باعث توجه مسئولان به حفظ آثار فرهنگی کشور مخصوصاً مرمت قرآن‌هایی نظیر قرآن‌هایی که به خط زین‌العابدین محلاتی است، شود. در ادامه مهندس اسماعیل روحانی فرزند مرحوم آیتالله حاج شیخ حسین روحانی و نوه آیتالله محمد اسماعیل محلاتی شرحی از بزرگان خاندان محلاتی و حکایاتی از نحوه سلوک معنوی‌شان را ارائه داد که انشاءالله مشروح سخنرانی‌ها در کتاب همایش منتشر خواهد شد. همچنین در حاشیه همایش، به همت موزه حرم حضرت معصومه سلام‌الله علیها نمایشگاهی از آثار مرحوم زین‌العابدین محلاتی و برخی از اسناد نامه‌ها و اجازات خاندان محلاتی خصوصاً آیتالله حاج آقا حسین محلاتی ارائه شد که موردتوجه بازدیدکنندگان واقع شد. لازم به ذکر است حجت‌الاسلام والمسلمین حاج شیخ ناصرالدین کمره‌ای، حجت‌الاسلام والمسلمین احمدی به نمایندگی از موزه حرم حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله علیها، برخی از اعضای محترم شورای اسلامی شهر محلات، طلاب و دانشجویان مؤسسه بنت‌الهدی صدر و مهمانانی از شهرهای قم و محلات در همایش حضور داشتند که بر رونقِ آن افزودند. در خاتمه، از سوی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و مرکز اسناد فرهنگی آسیا، لوح تقدیری به نشانه مراتب قدردانی از مجاهدت‌های علمای خاندان معظم آیتالله اسماعیل محلاتی (قدس سره) به خانواده ارجمند روحانی محلاتی اهداء شد. گفتنی است در همایش فوق دو پیام از سوی حضرت آیت الله سید هاشم رسولی محلاتی و استاد احمد مهدوی دامغانی ارائه شد. آیتالله رسولی محلاتی در قسمتی از یادداشت خود با اشاره به ویژگی‌های برجسته اخلاقی مرحوم آیتالله حاج آقا حسین روحانی، ایشان را عالمی مورد وثوق بزرگان محلات و علمای هم‌دوره خود معرفی کرد. دکتر احمد مهدوی دامغانی نیز در بخشی از پیام خود، در معرفی جایگاه علمی آیتالله شیخ اسماعیل محلاتی چنین تقریر کرد: «در میان فقهاء بزرگ قرن چهاردهم هجری گویا هیچ‌کس مانند، شیخ اسمعیل محلاتی با چنان زحمات و مضایق، طریق تحصیل علم و معرفت به معنای واقعی را طیّ نکرده است و محضر اساتید عظامی را که این مرد جلیل شریف درک کرده، درک نکرده است».
.jpg)
خبر درگذشت عالم فرزانه مرحوم آیِة الله آقای حاج شیخ محمد واعظ زاده‌ی خراسانی رحمة الله علیه را با تأسف و تأثر دریافت کردم. این روحانی بزرگوار و پرکار و روشن‌بین از جمله‌ی مردان با همّت و جامعی بود که علوم اسلامی همچون فقه و حدیث و رجال و تراجم را از برترین استاد این فنون یعنی مرحوم آیة الله العظمی بروجردی اعلی الله مقامه فراگرفته و خود در عمر پربرکت خویش به تحقیقات بدیع در آن و نیز علوم قرآنی و تاریخ و کلام پرداخته بود. آثار قلمی و تحقیقی ایشان در برخی از این رشته‌ها در شمار افتخارات علمی حوزه‌های علمی شیعه است و مورد استفاده‌ی ماندگار دنیای اسلام خواهد بود انشاءالله. ضایعه‌ی رحلت این عالم جلیل را که در کهنسالی نیز از کار و تلاش علمی باز نماند به فرزندان گرامی و همه‌ی بازماندگان و مستفیدان از دانش و تجربه‌ی ایشان تسلیت عرض میکنم و رحمت و مغفرت الهی را برای ایشان مسألت مینمایم. 
بسم الله الرحمن الرحيم