شیعه شناسی

موسيقى ، غنا ، رقص ، دست زدن

931) اگر "نى" و "چنگ و تار" به نحوى نواخته شود كه حالت طرب ايجاد نكند، آيا گوش دادن به آن جايز است؟ 
بسمه تعالى؛ اگر نواختن آنها لهوى باشد گوش دادن آن جائز نيست، والله العالم.

932) گوش كردن برخى موسيقى ها كه مشخص نيست آيا موسيقى است يا نيست و مشكوك است كه آيا در مجالس خوشگذارنى استفاده مى شود يا خير، چه حكمى دارد؟ 
بسمه تعالى؛ احتياط در ترك است تا مقدمه بر ترك حرام شود، والله العالم.

933) موسيقى كه انسان را به تحرك نمى اندازد و در مجالس لهو و لعب استفاده نمى شود، آيا حرام است؟ 
بسمه تعالى؛ موسيقى مناسب با مجالس خوشگذرانى موسيقى لهوى و حرام است هر چند در غير آن مجالس نواخته شود، و در حرمت موسيقى لهوى مطرب بودن فعلى شرط نيست همين قدر كه موسيقى مناسب مجالس خوشگذرانى باشد نواختن و گوش دادن به آن حرام است، والله العالم.

934) ياد گرفتن و نواختن سنتور با توجه به اينكه منظور از نواختن، نواختن به صورت لهوى نمى باشد بلكه به صورتى كه به انسان آرامش مى دهد، نواخته خواهد شد، آيا به نظر حضرتعالى اشكال دارد يا خير؟ 
بسمه تعالى؛ سنتور از آلات لهو است و استعمال آلات لهو در لهو جايز نيست چه به خيال آرامش پيدا كردن باشد يا به غير آن، والله العالم.

935) آيا موسيقى مناسب با مجالس خوشگذرانى اهل فسق همان موسيقى لهوى است؟ و اگر اين چنين است آيا با گذشت زمان و تغيير عرف جامعه "چون ديگر مناسب آن مجالس خوشگذرانى نيست" از حالت لهوى خارج مى شود؟ 
بسمه تعالى؛ در فرض سؤال از حالت لهو خارج نمى شود، والله العالم.

936) آهنگهايى كه تلويزيون پخش مى كند چه حكمى دارد؟ 
بسمه تعالى؛ گوش دادن به موسيقى لهوى چه از تلويزيون باشد و چه غير آن حرام است، و ملاك حرمت و حليّت تلويزيون نيست، والله العالم.

937) با توجه به اينكه متأسفانه آلات موسيقى و ترانه هاى حرام در جامعه عادى شده است و امكان جلوگيرى از آنها نيست و امر و نهى تأثيرى ندارد و موجب مى شود شخص امر كننده كوچك شود چه حكمى دارد و آيا شنيدن با گوش كردن حكم آن يكى است و آيا اين ترانه ها به ايمان انسان لطمه اى وارد مى سازد (اگر خود شخص مايل نباشد گوش دهد) چه حكمى دارد؟ 
بسمه تعالى؛ واجب است به حاضران بفهماند كه گوش دادن به موسيقى مفروض حرام است ولى صرف رسيدن صدا به گوش در صورتى كه تمايل به شنيدن آن ندارد اشكال ندارد مگر اينكه حاضران تصور كنند شما گوش مى دهيد كه در اين صورت بايد به آنها بفهمانيد كه گوش نمى دهيد، والله العالم.

938) بعضى از رانندگان بى تعهد از نوارهاى مبتذل موسيقى و ترانه استفاده مى كنند و در پاسخ به اعتراضات مى گويند، برخى مسافرين اصرار بر استفاده از نوارهاى مبتذل دارند و ما براى جذب مسافر بيشتر چنين مى كنيم. آيا كسب اين گونه رانندگان كه به همراه رانندگى و مسافر كشى با استفاده از نوارهاى ترانه علاوه بر ترويج منكر و گناه، موجبات اذيت مسافران مؤمن را فراهم مى كنند چه صورت دارد؟ 
بسمه تعالى؛ عمل اشخاص مزبور جايز نيست و گناه حساب مى شود و اينها بايد از عاقبت كار بترسند، والله العالم.

939) گوش دادن به موسيقى بدون ميل و رغبت به آن چه حكمى دارد؟ 
بسمه تعالى؛ گوش دادن به موسيقى لهوى حرام است اما اگر شخصى به آن گوش ندهد، و ناخواسته به گوش او برسد در صورتى كه عنوان ديگرى ـ مثل به اشتباه انداختن مردم و اينكه خيال كنند حلال است ـ در بين نباشد مانعى ندارد، والله العالم.

940) استماع نوارهاى موسيقى بدون كلام كلاسيك غربى از قبيل پيانو، ارگ و با مجوز وزارت ارشاد اسلامى صادر مى شود آيا محل اشكال است؟ 
بسمه تعالى؛ گوش دادن به موسيقى لهوى حرام است و در حرمت موسيقى لهوى بين انواع آن فرقى نيست چه شخص يا مؤسسه اى اجازه پخش و نشر آن را بدهد يا اجازه ندهد، والله العالم.

941) در بعضى از بانك نوارهاى مساجد نوارهايى در اختيار عموم قرار مى گيرد كه موجب رقص و . . . مى گردد و اين در حالى است كه مى گويند وزارت ارشاد مجوز داده است، آيا هر نوار كه وزارت ارشاد مجوز بدهد اسلامى مى باشد و جايز مى باشد؟ 
بسمه تعالى؛ اولا: وزارت ارشاد مرجع تشخيص حرام و حلال نيست و ثانياً: غنا و موسيقى لهوى گوش دادن به آن حرام است چه شخص يا مؤسسه اى تجويز كند يا خير، والله العالم.

942) خواهشمندم به حكم نوازندگى آلات موسيقى زير را بنويسيد: سنتور، سه تار، دف، فلوت، نى، تنبك، ارگ، چنگ، گيتار. 
بسمه تعالى؛ آلات مزبور آلات موسيقى هستند و استعمال آلات موسيقى بوجه لهوى حرام است و نيز گوش دادن به موسيقى لهوى و خريد و فروش آلات آن جايز نيست، والله العالم.

943) اخيراً در ميلاد ائمه معصومين (عليهم السلام) بعنوان جشن ائمه يا مناسبتهاى ديگر، تحت عنوان اجراى موسيقى سنتى، كنسرتهاى موسيقى را برپا مى كنند. يا سرودهايى همراه با آهنگ به صورت طرب آور يا خوانندگيهايى سبك اجرا مى كنند. آيا رواج اين حركت از سوى هر گروه و نهاد در فرهنگسراها يا مساجد و حسينيه ها چه صورت دارد؟ و آيا اساساً با توجه به سيره ائمه معصومين (عليهم السلام) مى توان بنام اهلبيت به چنين اقداماتى دست زد؟ 
بسمه تعالى؛ اجراى موسيقى در مجالس معصومين (عليهم السلام) مطلقاً جايز نيست و نواختن موسيقى لهوى و گوش دادن به آن هر چند در غير مجالس معصومين (عليهم السلام)باشد حرام است و بين انواع موسيقى لهوى فرقى در حرمت نيست، والله العالم.

944) دف و دايره زدن در مجالس ائمه معصومين (عليهم السلام) چه صورت دارد؟ در برخى جلسات خصوصاً زنانه گروههايى با گرفتن مبالغ سنگين بوسيله اين آلات اجراى برنامه مى كنند و در برابر اعتراضات، به سخن معصومين (عليهم السلام)كه فرمودند: "در شادى ما شاد و در عزاى ما عزادار باشيد" استناد مى كنند. وظيفه شرعى را بيان نماييد؟ 
بسمه تعالى؛ استعمال آلات لهو در مجالس معصومين (عليهم السلام) مطلقاً جايز نيست و نيز حضور در مجالسى كه اين برنامه ها اجرا مى شود محل اشكال است، والله العالم.

945) با توجه به گسترش مسأله موسيقى در جامعه و خصوصاً در سطح جوانان حكم موارد ذيل را از نظر شرعى بيان فرمائيد: الف) با توجه به اينكه آلات موسيقى (نواختن آهنگ) كاربردهاى مشترك بين حلال و حرام دارند حكم خريد و فروش و نگهدارى آنها و آموزش و يادگيرى نحوه استفاده از آنها چيست؟ 
بسمه تعالى؛ استعمال آلات موسيقى لهوى بوجه لهوى جائز نيست چه براى آموزش باشد يا براى غير آن و خريد و فروش آلاتى كه موسيقى لهوى حساب مى شوند ـ هر چند بعضاً در غير حرام استعمال مى شوند ـ جايز نيست و نيز نگهدارى آن بنا بر احتياط جايز نيست، والله العالم.

ب) آيا تعريف غنا از نظر شرعى بر آوازه خوانيهاى رائج كه يك فرد متن شعر يا نثر را با آواز خوش مى خواند قابل تطبيق است؟ و آيا محتواى متن هم دخالتى در حكم شرعى دارد؟ 
بسمه تعالى؛ آوازه خوانى مناسب با مجالس خوشگذرانى كه در مضمون باطل باشد غنا و حرام است و بنا بر احتياط واجب بايد از مطلق خواندنى كه با ترجيع صوت (چهچه) و كيفيت لهوى است ـ هر چند در مضمون باطل نباشد ـ اجتناب نمود، والله العالم.

ج) مجلس حرام به چه مجلسى گفته مى شود؟ آيا هدف و انگيزه برگزار كنندگان و شركت كنندگان در تعيين مصداق دخالت دارد؟ و يا اينكه صرف وقوع عمل حرام در مجلسى آن مجلس را تبديل به مجلس حرام مى كند؟
بسمه تعالى؛ مجلسى كه شركت كنندگان در آن مجلس نوعاً مرتكب حرام مى شوند مجلس حرام حساب مى شود و در بعضى از موارد اگر بعضى از شركت كنندگان مجلس مرتكب حرام شوند نشستن ديگران در آن مجلس جايز نيست هر چند ديگران مرتكب آن حرام نشوند مثل اينكه سفره اى باشد كه بعضى در آن سفره شراب مى خورند، والله العالم.

و) آيا بين حكم گوش كردن به موسيقى و غنا و پخش آن ملازمه وجود دارد؟ (به نحوى كه حرمت يكى باعث حرمت ديگرى شود)؟ 
بسمه تعالى؛ در همه مواردى كه غنا و نواختن موسيقى لهوى حرام است گوش دادن به آن هم حرام است، والله العالم.

946) ساز در روز تولّد يكى از ائمه اطهار يا در جشن عروسى جايز است يا خير؟ و حكم نقاره چيست؟ 
بسمه تعالى؛ استعمال آلات لهو در لهو و گوش دادن به صداى آن حرام است و نقاره زدن جزء لهو نيست والله العالم. 947) حكم موسيقى كه براى فرد مهيّج نباشد بلكه باعث انبساط خاطر و آرام بخش باشد را بيان نمائيد. 
بسمه تعالى؛ در حرمت موسيقى لهوى تهييج و مطرب بودن فعلى شرط نيست، همين كه موسيقى مناسب مجالس خوشگذرانى باشد نواختن و گوش دادن به آن حرام است، والله العالم.

948) گوش كردن نوارهاى ترانه چه حكمى دارد؟ منظورم اين است كه فردى كه از طريق نوارهاى ترانه ارضاء مى شود گوش كردن آن چطور است؟ 
بسمه تعالى؛ گوش دادن به آن حرام است، والله العالم.

949) آيا ترانه ها (يا سرودهاى) قبل از انقلاب كه توسط مرد خوانده شده با ترانه ها يا سرودهاى بعد از انقلاب هيچ فرقى با هم در حكم شرعى دارند؟ 
بسمه تعالى؛ غنا و موسيقى لهوى حرام است و در حرمت آن بين اينكه خواننده يا نوازنده چه كسى باشد فرقى نيست، والله العالم.

950) با توجه به اينكه خواندن نوحه ها و سرودها در مجالس اهل بيت (عليهم السلام)برگرفته از يكى از دستگاههاى موسيقى مى باشد و بعضى مواقع مشاهده مى شود خوانندگان زمان طاغوت به آن سبكها سرود خوانده و يا مى خوانند. در صورت مذكور خواندن نوحه و سرود به آن سبكها چه حكمى دارد؟ 
بسمه تعالى؛ خواندن نوحه و مداحى بنحو غنا و كيفيت لهوى جايز نيست، و مداحان بايد توجه كافى داشته باشند كه تادير نشده در بعض خواندهاى خود تجديد نظر كنند و خداى ناكرده كارى نكنند كه فرداى قيامت پشيمان شوند، خداوند به عزت امام حسين(عليه السلام) به همه كسانى كه در راه امام حسين(عليه السلام) خالصانه تلاش مى كنند و مراسم صحيح را ترويج مى كنند توفيق عطا كند. 951) چگونه ما امروزه موسيقى از نوع مشروع و حلال هم داريم و آلات موسيقى هم به دو دسته آلات موسيقى مشتركه و آلات موسيقى مختصه تقسيم شده اند؟ لطفاً دلايل را بيان فرماييد. 
بسمه تعالى؛ نواختن آلات مخصوصه كه مناسب مجالس خوشگذرانى باشد موسيقى لهوى است چه آن نواختن در مجلس خوشگذرانى باشد يا در غير آن و نواختن موسيقى لهوى و گوش دادن به آن و ساختن و خريد و فروش و ترويج آن جايز نيست و در حرمت موسيقى لهوى مطرب بودن فعلى شرط نيست چه مطرب باشد يا نباشد حرام است و اين آن چيزى است كه از روايات وارده از معصومين (عليهم السلام)استفاده مى شود بجهت اينكه آنچه در روايات معتبره آمده نهى از مثل مزمار و بربط و غير آن است و از آنجا كه نهى از ذات نهى از عمل مناسب با آن ذات مى باشد و عمل مناسب با آلات مزبور استعمال آنها بوجه لهوى است، در نتيجه نهى از آلات مزبور نهى از استعمال آنها بوجه لهوى مى باشد، والله العالم.

952) در زورخانه مرسوم است كه موقع ورزش افراد ضرب (طبل، تنبك) مى زنند آيا اين كار جايز است يا خير؟ 
بسمه تعالى؛ اگر بصورت لهوى نباشد مانعى ندارد، والله العالم.

953) معنى لهو و لعب چيست و تشخيص آن با كيست؟ 
بسمه تعالى؛ لهو بمعناى خوشگذرانى و هر كارى است كه انسان را از ياد خداوند متعال غافل نمايد و مطلق لهو حرمت ندارد، موسيقى لهوى و گوش دادن به آن حرام است و لعب به معناى بازى و سرگرمى است بازى با آلات قمار چه با برد و باخت مالى باشد يا بدون آن جايز نيست، والله العالم.

954) دايره زدن در مجالس عروسى چه صورت دارد؟ 
بسمه تعالى؛ دايره از آلات لهو است و استعمال آلات لهو حتى در مجالس عروسى جايز نيست، والله العالم.

955) در شرايط كنونى در برخى از مراسم عروسى از نوارهاى مبتذل استفاده مى شود، با توجه به اينكه ممكن است عدم شركت در مراسم موجب تيرگى روابط فاميلى شود و از طرف ديگر نهى از منكر هم مفيد نيست، شركت در اين مجالس چه حكمى دارد؟ 
بسمه تعالى؛ گوش دادن به موسيقى لهوى و يا آوازهايى كه مناسب مجالس لهو و لعب است جايز نيست، و در صورت وجود شرايط بايد امر به معروف و نهى از منكر نمود و چنانچه شخص با شركت در مجلس نمى تواند نهى از منكر كند بلكه حضور او در مجلس امضاى كار آنها حساب مى شود حضور جايز نيست، والله العالم.

956) اگر شخصى در اتومبيلى سوار شده كه نوار موسيقى گذاشته و بداند نهى از منكر سودى ندارد، وظيفه چيست؟ 
بسمه تعالى؛ گوش ندهد، و نهى از منكر كند تا مردم بدانند كه موسيقى لهوى و غنا حرام است، والله العالم.

957) تماس گرفتن با افرادى كه سروكار با نوارهاى مبتذل و فيلمهاى نامشروع دارند چگونه است؟ اگر امر به معروف و نهى از منكر باعث مسخره خود آمر و ناهى شود چطور است؟ 
بسمه تعالى؛ چنانچه آنها را نصيحت يا نهى از منكر كند، تماس با آنها مانعى ندارد، و نهى از منكر را ترك نكند تا ديگران بدانند كه ارتكاب حرام جايز نيست، والله العالم.

958) گوش كردن آهنگهايى كه در صدا و سيما پخش مى شوند چه حكمى دارد؟ 
بسمه تعالى؛ ملاك در حرمت و حليّت پخش موسيقى از صدا و سيما نيست، موسيقى لهوى (نواختن با آلات مخصوصه كه مناسب مجالس خوشگذرانى باشد) و گوش دادن به آن جايز نيست چه از صدا و سيما پخش شود يا از غير آن، والله العالم.

959) اگر موسيقى غير مطرب احساسات دينى انسان را تقويت كند گوش دادن به آن بهتر است يا گوش ندادن؟ 
بسمه تعالى؛ افراد متديّن با موسيقى دينشان تقويت نمى شود و اين القاء شيطان است و گوش دادن به موسيقى لهوى كه مناسب مجالس خوشگذرانى است جايز نيست، والله العالم.

960) ملاك حرمت موسيقى مطرب يا لهوى بودن آن است؟ 
بسمه تعالى؛ نواختن موسيقى لهوى و گوش دادن به آن حرام است. و مقصود از موسيقى لهوى موسيقى مناسب با مجالس خوشگذرانى است. در حرمت موسيقى مطرب بودن فعلى شرط نيست. موسيقى لهوى از هر نوعى كه باشد حرام است، والله العالم.

961) خيلى از آهنگهايى كه فعلاً از راديو و تلويزيون پخش مى شود اگر از عرف 15 سال قبل مى پرسيدى آن را مطرب و مناسب مجالس لهو مى دانستند ولى عرف الآن آن را مطرب نمى داند، وظيفه چيست؟ 
بسمه تعالى؛ گوش دادن به موسيقى كه در نظر عرف ـ ولو عرف گذشته ـ مناسب مجالس لهو باشد جايز نيست، والله العالم.

962) آوازه خوانى زنان و يا استفاده از نوار مختص عروسى در محلى كه فقط زنان حضور دارند چه حكمى دارد؟
بسمه تعالى؛ غنا و گوش دادن به آن حرام است چه خواننده آن زن باشد يا مرد و چه گوش دادن به آن بصورت مستقيم باشد يا از روى نوار، البته غنا در خصوص عروسى در صورتى كه مشتمل بر موسيقى لهوى نباشد استثناء شده است اما گوش دادن به نوار غناى مجلس عروسى در غير عروسى حرام است، والله العالم.

963) در مراسم عروسى در بعضى از نقاط كرمانشاه خصوصاً روستاها رسم است كه از ساز و دهل استفاده مى شود و عده اى با نواز ساز و دهل مى رقصند مى گويند "محلى است". 
بسمه تعالى؛ موسيقى لهوى و گوش دادن به آن حرام است چه محلى باشد چه غير محلى، والله العالم.

964) آموزش و فراگيرى آهنگهاى قرآن به منظور تلاوت چگونه است؟ 
بسمه تعالى؛ گوش دادن و فراگيرى صوت خوب، در صورتى كه به كيفيت مناسب مجالس خوشگذرانى نباشد مانعى ندارد، والله العالم.

965) اگر كسى هيچ نوع آهنگى براى او ايجاد تحريك نكند، گوش دادن به آن آهنگها چگونه است؟ 
بسمه تعالى؛ گوش دادن به آهنگهاى مناسب مجالس خوشگذرانى ولو آنكه تحريك فعلى نداشته باشد جايز نيست، والله العالم.

966) شركت در مجالس عروسى يا جشنهايى كه در آن برنامه هاى موسيقى اجرا مى گردد، چگونه است؟ 
بسمه تعالى؛ گوش دادن جايز نيست و چنانچه متمكن از امر بمعروف و نهى از منكر نيست و حضور او امضاى كار آنان محسوب مى شود ولو آنكه گوش نكند حضور جايز نيست، والله العالم.

967) ياد دادن و ياد گرفتن موسيقى چه حكمى دارد؟ 
بسمه تعالى؛ ياد دادن و ياد گرفتن موسيقى لهوى جايز نيست، والله العالم.

968) با توجه به وضعيت كنونى و موقعيت فعلى راديو وتلويزيون و پخش فيلمهاى مختلف و موزيكهايى كه از اين دو پخش مى شود نظرتان راجع به آن چيست؟ 
بسمه تعالى؛ گوش دادن به غنا و موسيقى لهوى حرام است و فيلمها نيز چنانچه موجب تهييج شهوت بر حرام يا ترويج فساد در جامعه باشد نگاه كردن جايز نيست، والله العالم.

969) تبعيت از جمعى كه در محلى مانند اتوبوس، تاكسى و محلهاى عمومى ديگر مشغول گوش دادن به نوارهاى نامطلوب از نظر شرعى هستند، چيست؟ 
بسمه تعالى؛ اگر بودن او در آن محل موجب شود كه مردم توهم كنند اين عمل جايز است بايد پياده شود و يا اظهار مخالفت كند و خودش هم گوش ندهد، والله العالم.

970) آيا ممكن است آلت موسيقى مختصّ به حرام به خاطر كثرت استعمال آن در عرف مشترك شود؟ 
بسمه تعالى؛ آلت مختص به موسيقى حرام از آلات مختصه است و استعمال آن حرام است مگر اينكه تغيير شكل داده شود مثل اينكه دايره را بعد از جدا كردن حلقه هاى آن، به سينى تغيير شكل دهند كه استعمال آن در اين موقع مانعى ندارد، والله العالم.

971) كدام يك از آلات موسيقى زير را حرام مى دانيد؟ الف) پيانو، ب) فلوت، ج) تنبك. 
بسمه تعالى؛ موارد مزبور از آلات موسيقى لهوى هستند و استعمال آلات موسيقى لهوى بوجه لهوى جايز نيست بلى طبلى كه براى بيدار كردن مردم از آن استفاده مى كردند مانعى ندارد، والله العالم.

972) آلات لهو و لعب يعنى چه؟ و آيا تار و ساز نيز آلات لهو و لعب محسوب مى شوند؟ 
بسمه تعالى؛ آلات لهو آلاتى است كه اهل فسوق با آن خوشگذرانى مى كنند و تار و ساز و امثال آن از آلات لهو هستند و مقصود از آلات لعب آلات قمار است، والله العالم.

973) آيا خريد و فروش آلات لهو و لعب نيز جايز است؟ 
بسمه تعالى؛ جايز نيست مگر اينكه ماده آن را كه ماليت دارد بفروشند، والله العالم.

974) استعمال آلات موسيقى و آلات لهو و لعب در عزادارى سالار شهيدان امام حسين (عليه السلام)چه حكمى دارد؟ 
بسمه تعالى؛ جايز نيست، والله العالم.

975) گوش دادن به موسيقى و ديدن فيلم چه حكمى دارد؟ 
بسمه تعالى؛ موسيقى لهوى (نواختن با آلات مخصوصه كه مناسب با مجالس خوشگذرانى باشد) و گوش دادن به آن جايز نيست، و نگاه كردن و نشان دادن فيلمهايى كه موجب فساد و ترويج فحشا در جوانان و يا غير آنان بشود جايز نيست، والله العالم.

976) نواختن موسيقى در مجلس عروسى زنان چه حكمى دارد؟ 
بسمه تعالى؛ نواختن موسيقى لهوى و گوش دادن به آن حرام است چه در مجلس عروسى زنانه باشد يا در غير آن، والله العالم.

977) گرداندن عروس در شهر با بوق زدن و كف زدن، كه موجب آزار مؤمنين مى شود چه حكمى دارد؟ 
بسمه تعالى؛ چنانچه موجب ايذاء مردم يا موجب جلب نظر نامحرم باشد جايز نيست، والله العالم.

978) موسيقى يك هنر مى باشد، چگونه حرام است؟ 
بسمه تعالى؛ موسيقى لهوى حرام است و هنر بودن كه در سؤال ذكر شده منافات با حرمت ندارد، كما اينكه مغنيّه بودن هم هنر است و لكن حرام است، والله العالم.

979) بر روى دفها بصورت واضح جمله "لا اله الا الله" و "محمد رسول الله (صلى الله عليه وآله وسلم)" يا نام يكى از ائمه (عليهم السلام) نوشته شده است آيا چنين امرى هتك محسوب مى شود يا خير و حكمش چيست؟ 
بسمه تعالى؛ هتك محسوب مى شود و نوشتن اينگونه اسامى بر روى آلات لهو حرام است، والله العالم.

980) در پاكستان در بعضى ايالتها مردم در عزادارى امام حسين (عليه السلام) ساز مى زنند، حكم آن چگونه است؟ 
بسمه تعالى؛ چنانچه استعمال اين آلات به كيفيت لهوى باشد جايز نيست، والله العالم.

981) موسيقى نواختن اگر بواسطه وسائلى غير آلات لهو و لعب باشد مانند طشت و قابلمه و سطل . . . اشكال دارد؟ 
بسمه تعالى؛ مذكور در سؤال موسيقى لهوى نيست و موسيقى لهوى حرام است كه آن هم با آلات مخصوصه مى شود چه از آلات سنتى باشد يا آلات جديد بلى اگر كسى بتواند با اين وسائل مذكور مثل آلات لهوى بزند حكم موسيقى لهوى را دارد، والله العالم.

982) ماندن در مجلسى كه در آن لهو و لعب مى شود بدون آن كه انسان مرتكب گناهى بشود، در صورتيكه نتواند امر به معروف و نهى از منكر كند جايز است؟ رفتن به چنين مجالسى حكمش چيست؟ 
بسمه تعالى؛ گوش دادن به غنا و موسيقى لهوى حرام است چه بتواند امر به معروف و نهى از منكر بكند يا نتواند و رفتن به جايى كه مجبور به گوش دادن به موسيقى لهوى بشود بايد ترك شود، والله العالم.

983) گوش كردن به موسيقى هايى كه بعضى از افراد در خارج كشور مى خوانند و به ترانه خوان مشهورند ولى اين موسيقى ها مطرب نيست و در مجالس لهو و لعب استعمال ندارد ـ به قول معروف غمناك مى خوانند ـ چه حكمى دارد؟ 
بسمه تعالى؛ گوش دادن به غنا و موسيقى لهوى ولو غمناك بخواند يا بنوازد جايز نيست، والله العالم.

984) خانواده زيد با غنا سر و كار دارند به طورى كه در روز يكى دو ساعت به آن گوش مى دهند. زيد هم در اين مدت به ناچار در خانه است و ترك محل حرج است. او به غنا گوش نمى دهد ولى چون اين كار تداوم دارد متوجه مى شود كه گهگاه آن اشعار غنا، ناخودآگاه در ذهن مجسم مى شود، آيا بر زيد گناهى است؟ 
بسمه تعالى؛ در فرض سؤال زيد بايد آنها را از اين كار منع كند، والله العالم.

985) خوانندگى زن در مجلس عروسى زنان چه حكمى دارد؟ 
بسمه تعالى؛ خوانندگى زن در مجلس عروسى چنانچه در مجلس فقط زنان هستند و باطل نخواند و مشتمل بر موسيقى لهوى هم نباشد مانعى ندارد، والله العالم.

986) در ايام جشنها، اعياد اسلامى و تولد ائمه معصومين (عليهم السلام) در بعضى از مجالس جشن و سرور بعضى مداحان در مدح اهل بيت (عليهم السلام)مى خوانند مردم هم كف مى زنند، حكم آن چيست؟ و اينكه مى گويند مجالس اهل بيت كف زدن ثواب كمتر از سينه زنى را ندارد واقعيت دارد؟ 
بسمه تعالى؛ دست زدن در محلهاى مقدّس به مناسبت جشن و سرور معصومين صلوات الله عليهم اجمعين و بودن معممّ در مجالس مذكور دليل بر جواز آن نمى شود، و قول به اينكه ثواب كف زدن در مجالس مزبور كمتر از ثواب سينه زدن در مجالس عزادارى نيست كلمه بزرگى است كه بايد گوينده آن در روز قيامت جواب بدهد، دست زدن داخل عنوان لهو است و با مجالس اهل بيت معصومين (عليهم السلام) مناسبت ندارد، مناسب اين گونه مجالس ذكر صلوات و مدايحى است كه انسان را به ياد خداوند متعال و حالات معصومين (عليهم السلام)مى اندازد و در مجلس اعياد اهل بيت (عليهم السلام) اگر كف مى زنند بايد مجلس را ترك كرد، والله العالم.

987) در وقت مصيبت ويل گفتن چطور است و همچنين در عزادارى ائمه اطهار (عليهم السلام)و در جشنها كف زدن كه در عصر حاضر مرسوم است جايز است يا نه؟ 
بسمه تعالى؛ ويل داخل جزع است، و جزع در مصائب مكروه است مگر مصائب اهل بيت معصومين (عليهم السلام) ، و دست زدن داخل عنوان لهو است و با مجالس ائمه اطهار (عليهم السلام) مناسبت ندارد و بايد ترك شود، مناسب با مجالس معصومين (عليهم السلام)ذكر صلوات و تكرار مدايح است، والله العالم.

988) حكم كف زدن را بيان فرماييد؟ 
بسمه تعالى؛ هر چند كف زدن فى نفسه مانعى ندارد لكن با مجالس معصومين (عليهم السلام)و با اماكن مقدسه مثل مسجد و حسينيه مناسبت ندارد و لازم است در اين موارد ترك شود، والله العالم.

989) برخى مداحها مطرح مى كنند كف زدن داراى ثواب است و هر چه بهتر و محكمتر كف بزنيد ثواب بيشتر مى بريد و اساساً اينگونه حركات مانند كف زدن و رقص اگر براى اهلبيت باشد اشكال ندارد؟ 
بسمه تعالى؛ كف زدن و رقص در مجالس معصومين (عليهم السلام) جايز نيست و لازم است در اين مجالس ترك شود، مجالس معصومين (عليهم السلام) بايد طورى باشد كه مردم را به ياد خداوند متعال بيندازد و فضايل و سفارشهاى معصومين (عليهم السلام) را براى مردم بيان كنند نه اينكه العياذ بالله در آن كار حرام انجام شود يا كارى كه موجب غافل شدن مردم از خداوند شود كه در اين صورت ثوابى بر آن مترتب نمى شود و چنانچه مجلس جشن اهل بيت (عليهم السلام) با كف و رقص برگزار شد بايد آن مجلس را ترك كرد و شركت در اينگونه مجالس كه هتك حساب مى شود، جايز نيست، والله العالم.

990) در مورد مجالس شادى اهل بيت (عليهم السلام) كه اغلب در غير مساجد برگزار مى شود و هميشه با ذكر صلوات و تكبير همراه مى باشد ولى همراه با خواندن اشعار موزون در مدح اهل بيت (عليهم السلام)توسط مداحان، گاهاً مردم براى ابراز احساسات اقدام به دست زدن مى نمايند، نظرتان را بيان فرمائيد. 
بسمه تعالى؛ كف زدن با مجالس اهل بيت (عليهم السلام) مناسبت ندارد ـ هر چند مجالس در غير مسجد برگزار شود ـ و لازم است كف زدن در اين مجالس ترك شود، در مجالس اهل بيت (عليهم السلام) بايد اشعارى خوانده شود كه مردم را به فضايل و گفته ها و سفارشهاى معصومين (عليهم السلام) متوجه نموده و آنها را به ياد خداوند متعال بيندازد، والله العالم.

991) آيا شما اعتقاد داريد كه كف زدن و دست زدن در مراسم ميلاد ائمه اطهار (عليهم السلام)جايز نيست؟ 
بسمه تعالى؛ كف زدن داخل عنوان لهو است و لهو مناسبت با مجالس مربوط به ائمه (عليهم السلام)ندارد و در مجالس ائمه (عليهم السلام) بايد اشخاص ذكر خداوند و ذكر صلوات و آخرت و مصائب ائمه (عليهم السلام) را متذكر شوند و چنانچه شخص مداح بگويد مداحى همراه با كف زدن مى كنم، لازم است آن مداح و مجلس را ترك كنند تا اينگونه مجالس تأييد نشود و انشاء اللّه از بين برود، والله العالم.

992) كف زدن در مجالس مثل جشن تولد بچه را بيان فرماييد. 
بسمه تعالى؛ در غير مجالس اهل بيت كف زدن اگر مقارن با محرم ديگرى نباشد مانعى ندارد، والله العالم.

993) دست افشانى در مجالس عروسى را بيان فرماييد و نشست در اين مجالس چگونه است؟ 
بسمه تعالى؛ دست زدن در مجالس عروسى چنانچه مشتمل بر حرام ديگرى نباشد مانعى ندارد، لكن خلاف وقار مؤمن است، والله العالم.

994) بعضى مراكز فرهنگى قصد برگزارى دسته جات شادى بمناسبت اعياد بزرگ اسلامى و ميلاد ائمه معصومين (عليهم السلام) را مانند دسته جات سينه زنى و عزادارى دارند. آيا اين كار صحيح است؟ 
بسمه تعالى؛ اين كار اشكال دارد و بايد ترك شود بجهت اينكه اگر در ضمن آن فسادى از طريق بعضى از افراد انجام شود حد اقل مقارن با لهو مى شود و لهو با مجالس معصومين (عليهم السلام) و برنامه هايى كه به اسم اهل بيت (عليهم السلام) برگزار مى شود مناسبت ندارد، والله العالم.

995) لطفاً حكم رقصيدن را بيان فرماييد؟ و بفرماييد آيا رقصيدن شوهر براى زن يا رقصيدن زن براى شوهر اشكال دارد يا نه؟ 
بسمه تعالى؛ رقص زن براى شوهر و يا پيش زنهاى ديگر در صورتى كه مرد ديگرى ولو محرم و يا پسر مميز در ميان آنها نبوده و همچنين مشتمل بر حرام ديگر مثل نواختن آلات موسيقى و غناء نباشد مانعى ندارد و رقص مرد اذلال نفس حساب مى شود و اشكال دارد، والله العالم.

996) رقص زن به زن و مرد به مرد چه حكمى دارد؟ 
بسمه تعالى؛ رقص زن براى شوهرش و رقص زن براى زنان در مجالس عروسى و مثل آن چنانچه در حضور مرد يا پسر مميز نبوده و مشتمل بر حرام ديگرى مثل موسيقى لهوى و غير آن نباشد مانعى ندارد و رقص مرد از لهو است و براى مؤمن سزاوار نيست و بسا موجب اذلال نفس است و جايز نيست، والله العالم.

997) تعريف رقص از نظر شرعى چيست؟ و حكم آن به نظر حضرتعالى چيست؟ (البته بدون اختلاط با مسأله حرام ديگرى). 
بسمه تعالى؛ رقص حركت متعدد شىء است بصورت يكنواخت يا مختلف و رقص شخص يعنى حركت دادن و بازى كردن با اعضاء بدن بجهت خوشگذرانى كه نوعاً موجب تهييج شهوت مى شود. رقص زن براى شوهرش و رقص زن براى زنان در مجالس عروسى و مثل آن چنانچه در حضور مرد حتى پسر مميز نبوده و مشتمل بر حرام ديگرى مثل موسيقى لهوى و غير آن نباشد مانعى ندارد و رقص زن براى مرد چه محرم باشد يا غير محرم جايز نيست و رقص مرد از لهو است و براى مؤمن سزاوار نيست و بسا موجب اذلال نفس است و جايز نيست، والله العالم.

998) حكم رقص برادر براى برادر چيست؟ حكم رقص خواهر براى برادر چيست؟ حكم رقص برادر براى خواهر چيست؟ حكم رقص دائى براى خواهرزاده چيست؟ حكم رقص خواهرزاده براى دائى چيست؟ حكم رقصه عمه براى برادرزاده چيست؟ حكم رقص برادرزاده براى عمه چيست؟ حكم رقص خواهرزاده براى خاله چيست؟ حكم رقص خاله براى خواهرزاده چيست؟ حكم رقص عمو براى برادرزاده چيست؟ حكم رقص برادرزاده براى عمو چيست؟ 
بسمه تعالى؛ رقص مرد پيش مردان إذلال نفس حساب مى شود و اين بر مؤمن جايز نيست و ترك شود، و رقص زن پيش مرد ولو محرم باشد جايز نيست و رقص زن براى شوهرش و رقص زن پيش زنان در صورتى كه همراه حرام ديگرى نباشد و در حضور مرد يا پسر مميز نباشد مانعى ندارد، والله العالم.

999) حكم رقص زن براى زن، زوجه براى زوج، مرد براى مرد در مراسم عروسى محلى چيست؟ 
بسمه تعالى؛ رقص زن براى شوهرش و نيز رقص زن براى زنان در مجالس عروسى و مثل آن چنانچه در حضور مرد بلكه پسر مميز نبوده و مشتمل بر حرام ديگرى مثل موسيقى لهوى و غير آن نباشد مانعى ندارد و رقص مرد از مصاديق لهو است و سزاوار است مؤمن از آن اجتناب نمايد، والله العالم.

1000) خصوصيات يك مراسم عروسى اسلامى در نظام مقدس اسلامى جمهورى اسلامى را بيان فرماييد. 
بسمه تعالى؛ بايد در آن مراسم معصيت خداوند متعال انجام نگيرد و از ارتكاب حرام اجتناب شود، والله العالم.

1001) در عروسى ها رسم است كه داماد مى رقصد و اطرافيان بر سر او پول مى ريزند با توجه به اينكه اگر داماد نرقصد پولى نيز جمع نمى شود آيا پولهاى جمع شده براى داماد حلال مى باشد؟ 
بسمه تعالى؛ پولها حلال است ولى رقص مرد از مصاديق لهو است و سزاوار است مؤمن از آن اجتناب نمايد، والله العالم.

1037) دست زدن و كف زدن در مجالس سخنرانى و جشن ائمه (عليهم السلام) چه حكمى دارد ؟ 
بسمه تعالى؛ دست زدن داخل عنوان لهو است ، و با مجالس اهل بيت (عليهم السلام)مناسبت ندارد ، و مناسب با اين مجالس صلوات و مثل آن است ، والله العالم .

1038) نوارهاى موسيقى ، غنا و دايره زدن در جشن ها چه حكمى دارد ؟ آيا دايره سيم دار با غير آن فرقى دارند ؟ 
بسمه تعالى؛ غنا در مجالس عروسى مانعى ندارد ، ولى موسيقى لهوى با استعمال آلات آن ، و گوش دادن به آن مطلقاً جايز نيست ، و فرقى بين مجالس عروسى و غير آن نيست ؛ و دايره را اگر به صورتى تغيير دهند كه ديگر از آلات موسيقى حساب نشود ، زدن آن مانعى ندارد ، والله العالم .

1039) آيا نوارهاى موسيقى و آواز خواننده هايى كه شاد هستند ، ولى داراى طرب نيستند ، حرام است ؟ 
بسمه تعالى؛ گوش دادن به غنا و موسيقى لهوى حرام است ، هرچند در انسان تأثير نكند ، والله العالم .

1040 ـ مرز بين موسيقى حلال و حرام را مشخص فرماييد ؟ 
بسمه تعالى؛ موسيقى لهوى حرام است ، والله لعالم . 1041) گوش كردن به نوارهاى موسيقى ( ترانه ) و آهنگهاى صدا و سيما ، چه حكمى دارد ؟ 
بسمه تعالى؛ غنا ( آوازه خوانى مناسب با مجالس خوشگذرانى كه با مضمون باطل باشد ) و گوش دادن به آن حرام است ؛ بلكه بنابر احتياط ، بايد از مطلق خواندنى كه با ترجيع صوت ( گرداندن صدا در حلق ) است ، ولو مضمون آن باطل نباشد ، اجتناب كرد ؛ و موسيقى لهوى ( نواختن آلات مخصوصه كه مناسب با مجالس خوشگذرانى باشد ) و گوش دادن به آن جايز نيست ؛ و موسيقى غير لهوى مانعى ندارد ، والله العالم .

1042) زن براى زنان و مرد براى مردان برقصد ، چگونه است ؟ 
بسمه تعالى؛ رقص زن براى شوهرش و رقص زن براى زنان در مجالس عروسى و مثل آن ـ در صورتى كه اختلاط با مردان نبوده و در معرض نگاه مرد حتى پسر مميز نباشد ، و مشتمل بر حرام ديگرى ، مثل موسيقى و غيره هم نباشد ـ مانعى ندارد ؛ و رقص در غير اين دو مورد ( رقص زن براى شوهرش و رقص زن براى زنان با قيودى كه ذكر شد ) از مصاديق لهو است ، و سزاوار است كه مؤمن از لهو اجتناب كند ، والله العالم .

1043) نظر شريف شما در زمينه آهنگهاى صدا و سيما و مطلق آن ، از آهنگهاى ايرانى اصيل و جز آن ، چيست ؟ 
بسمه تعالى؛ موسيقى اگر لهوى نباشد ، گوش دادن به آن مانعى ندارد ؛ و نواختن موسيقى لهوى و گوش دادن به آن جايز نيست ؛ و فرقى بين انواع آن از ايرانى و غير نيست ، والله العالم .

1044) موسيقى لهوى چه نوع موسيقى است ؟ 
بسمه تعالى؛ موسيقى است كه مناسب مجالس خوشگذرانى است ، والله العالم .

1045) حضور در مجالس جشن خانمها كه عروس و داماد در آن هستند ، و آهنگهاى لهوى دارند ، براى مردان چطور است ؟ 
بسمه تعالى؛ رفتن به مجالسى كه اگر انسان به آنجا برود ، مجبور به ارتكاب معصيت مى شود ، جايز نيست ، والله العالم .

1046) غنا و موسيقى آيا مطلقاً حرام است يا تفصيلى دارند ؟ 
بسمه تعالى؛ آوازخوانى مناسب مجالس خوشگذرانى يا مشتمل بر ترجيع همراه با مضامين باطله و مضلّه ، جايز نيست ؛ و در مشتمل بر ترجيع ، ولو آنكه همراه با مضامين فاسده نباشد ، احتياط ترك نشود ؛ و نواختن موسيقى كه استعمال آلات لهو مناسب مجالس خوشگذرانى باشد ، حرام است ، و نيز استماع آن جايز نيست ، والله العالم .

1047) موسيقى مطرب يعنى چه ؟ 
بسمه تعالى؛ زدن با آلات لهو كه مناسب مجالس خوشگذرانى و اهل فسوق باشد ، حرام است ، والله العالم .

1048) غنا از نظر فقه و شرع چه معنى دارد ؟ 
بسمه تعالى؛ غنا ، خوانندگى و آوازه خوانى لهوى است كه خوانندگى و گوش دادنش حرام است ، والله العالم .

1049) شنيدن صداى زن نامحرم با آهنگ چه حكمى دارد ؟ 
بسمه تعالى؛ چنانچه موسيقى لهوى باشد ، گوش دادن جايز نيست ، مرد باشد نوازنده موسيقى يا زن ؛ و خواندن زن اگر غنا نباشد ، گوش دادن به آن فى نفسه مانعى ندارد ، والله العالم .

1050 ـ آيا موسيقى مطلقاً حرام است ، يا فقط موسيقى مطرب ؟ و در صورتى كه موسيقى مطرب حرام باشد ، معيار تشخيص آن شخصى است يا عرفى ( نوعيّه ) ؟ و شنيدن صداهاى مشكوك چه صورت دارد ؟ 
بسمه تعالى؛ موسيقى لهوى حرام است و اجتناب از شبه مصداقيه آن واجب نيست ؛ و ملاك در تشخيص موسيقى لهوى ، نظر عرف است ، والله العالم .

1051) دست زدن و دايره زدن در مجالس عروسى و غير آن چه حكمى دارد ؟ 
بسمه تعالى؛ دست زدن فى نفسه مانعى ندارد ، و دايره زدن جايز نيست ، چه در مجالسى عروسى باشد يا در غير آن ، والله العالم .

1052) استماع چه نوع موسيقى هايى حرام مى باشد ؟ هكذا شنيدن موسيقى هايى كه از صدا و سيما پخش مى شود چه حكمى دارد ؟ 
بسمه تعالى؛ استماع موسيقى لهوى كه مناسب مجالس اهل فسوق و خوشگذرانى است جايز نيست ، والله العالم .

1053) در مجالس مخصوص عروسى ، رقص و خواندن ترانه براى زنها جايز است ؟ 
بسمه تعالى؛ در فرض سؤال اگر حرام ديگرى مانند زدن به آلات لهو نباشد و در مجلس فقط زنها باشند مانعى ندارد ، والله العالم .

1054) دايره زدن و كف زدن در مجالس جشن ( زنانه ) چه حكمى دارند ؟ و همچنين رقص زنان در مجالس زنانه ؟ 
بسمه تعالى؛ استعمال آلات لهو به نحو لهوى جايز نيست ، ولو در مجالس زنانه و در عروسى ها ؛ و رقص زن براى زنان در مجالس عروسى و مثل آن ، چنانچه در معرض نگاه مرد نبوده و مشتمل بر حرام ديگرى مثل موسيقى لهوى و غير آن نباشد ، مانعى ندارد ؛ و كف زدن در مجالس مذكور در سؤال في نفسه مانعى ندارد ، والله العالم .

1055) نظر شما در باره غنا و موسيقى هايى كه از راديو تلويزيون ايران پخش مى گردد و همچنين در باره فيلمهاى خارجى و ايرانى چيست ؟ و غنا به چه چيزى گفته مى شود ؟ 
بسمه تعالى؛ غنا ، آواز خوانى لهوى است ، و غناى لهوى و موسيقى لهوى خواندن ، نواختن و گوش دادن به آن حرام است ؛ و نگاه كردن به فيلمهاى ايرانى و يا خارجى اگر مفسده اى بر آن مترتب نشود فى حد نفسه اشكال ندارد ، والله العالم .

1056) حكم كاروانهايى كه با بوق و دست زدن ، عروس را به خيابانها مى برند ، چيست ؟ 
بسمه تعالى؛ حكم دست زدن بيان شد ؛ و بوق زدن ، چنانچه مزاحمتى با مردم و استراحت آنان نداشته و مخالف مقررات نباشد ، مانعى ندارد ، والله العالم .

1057) خواهشمند است حكم كف زدن و رقص زن و آوازخوانى را بيان نماييد ؟ 
بسمه تعالى؛ رقص زن براى شوهر ، و رقص زن براى زنان در مجالس عروسى و مثل آن ، مانعى ندارد ، و در غير آن لهو است ؛ و كف زدن فى نفسه لهو است ، و براى مؤمن سزاوار نيست كه مرتكب لهو شود ؛ و غنا ـ آوازه خوانى مناسب با مجالس خوشگذرانى كه مشتمل بر مضمون باطل باشد ـ حرام است ، بلكه احتياط واجب آن است كه از هر خواندنى كه با ترجيع صوت ( گرداندن صدا در حلق ) همراه است ، ولو در مضمون باطل نباشد ، اجتناب كنند ؛ و غنا در مجالس عروسى مانعى ندارد ؛ و استعمال آلات موسيقى ـ كه دف از آنها است ـ جايز نيست ، حتى در مجالس عروسى و مثل آن ، والله العالم .

1058) آيا شنيدن آواز و سرود زن نامحرم ، و خواندن سرود همراه مردان ، جايز است ؟ 
بسمه تعالى؛ صداى زن از عورت نيست ، و گوش دادن به آن ـ اگر غنا نباشد ـ فى نفسه مانعى ندارد ؛ ولى التذاذ جنسى از زن ( غير از همسر ) به هر نحوى كه باشد جايز نيست ؛ و اگر اين نحو سرود خواندن موجب فساد در جوانان شود ، جايز نيست ؛ و حكم غنا قبلا بيان شده ، والله العالم .

1059) ملاك تشخيص موسيقى حرام چست ؟ و آيا گوش دادن به موسيقى هايى كه از صدا و سيما پخش مى شود و نيز موسيقى هايى كه تحت عنوان نوارهاى مجاز در بازار يافت مى شود جايز است ؟ لطفاً قيد بفرماييد كه ملاك حرمت يك امر شخصى است يا نوعى و در صورتى كه ملاك عرفى است ، مراد عرف فقهاست يا عرف عامّه مردم ؟ 
بسمه تعالى؛ گوش دادن به موسيقى لهوى ـ يعنى آهنگهاى مناسب مجالس خوشگذرانى و عياشى ـ حرام است ، و تشخيص لهويّت به نظر عرف عام است ، والله العالم .

1060 ـ آيا ترانه خواندن و رقصيدن در تنهايى و يا زن و شوهر براى هم اشكال دارد ؟ 
بسمه تعالى؛ غنا حرام است ، چه غناى زن براى شوهرش باشد يا غير آن ، چه كسى باشد يا نباشد ؛ و رقص شخص در صورتى كه تنها باشد و كسى ديگر نباشد ، از مصاديق لهو است ، و سزاوار است كه مؤمن از لهو اجتناب كند ، و رقص زن براى شوهرش مانعى ندارد ، والله العالم .

1061) رقصيدن در فقه به چه معناست ؟ 
بسمه تعالى؛ رقص به همان معنايى كه پيش اهل عرف متعارف است ، به كار برده مى شود ؛ و شرعاً داخل لهو است ، والله العالم .

1062) آيا حكم رقص سنتى با رقصهاى نوين و غربى متفاوت است ؟ 
بسمه تعالى؛ از جهت رقص فرقى ندارد ، والله العالم .

1063) آيا استفاده از بعضى آلات موسيقى حرمت مطلق دارد ؟ 
بسمه تعالى؛ خريد و فروش و تهيه و ساخت آلاتى كه در خصوص موسيقى لهوى استعمال مى شود ، حرام است ؛ و پولى كه در مقابل ساخت يا فروش آن گرفته شود ، حرام است ، والله العالم .

1064) استفاده از موسيقى مناسب در ايام عزا ، چه حكمى دارد ؟ 
بسمه تعالى؛ مانعى ندارد ، والله العالم .

1065) نواختن آهنگهاى مطرب در عزا و شادى ، چه صورت دارد ؟ 
بسمه تعالى؛ نواختن و استماع آهنگهاى لهوى مناسب مجالس اهل فسوق ، چه در شادى و چه عزا ، حرام است ، والله العالم .

1066) نگاه كردن به فيلمهاى سكسى از طريق ويدئو يا تلويزيونهاى بيگانگان و به هر طريق ديگر ، چه حكمى دارد ؟ 
بسمه تعالى؛ نشان دادن و نگاه كردن به فيلمهاى مذكور و هر چيزى كه موجب فساد و ترويج فحشا در جوانان و غير آنان بشود ، جايز نيست ؛ و اجبارى كه رافع تكليف باشد ، در اين موارد تحقق پيدا نمى كند ، والله العالم .

1067) رقصيدن محارم نزد همديگر ، و رقصيدن مرد براى زنش يا برعكس ، چه حكمى دارد ؟ 
بسمه تعالى؛ رقص زن براى مردان چه محرم باشند يا غير محرم جايز نيست ، و رقص زن براى شوهر مانعى ندارد ؛ و رقص مرد از مصاديق لهو است و سزاوار است مؤمن از آن اجتناب كند ، والله العالم .

1068) دليل حرمت موسيقى چيست و آيا روزه را باطل مى كند ؟ 
بسمه تعالى؛ موسيقى ـ نواختن با آلات مخصوصه كه مناسب با مجالس خوشگذرانى باشد ـ و گوش دادن به آن جايز نيست ؛ ولى روزه را باطل نمى كند . و مقام ، مجال تفصيل بيش از اين را ندارد ، والله العالم .

1069) خواندن يا گوش دادن ترانه از خواننده يا نوار ، چه حكمى دارد ؟ 
بسمه تعالى؛ خواندن به نحو غنا و استماع آن حرام است چه بصورت مستقيم باشد يا از روى نوار ، والله العالم .

1070 ـ استعمال آلات موسيقى چون تنبك ، ساز نى و . . . چه حكمى دارد ؟ 
بسمه تعالى؛ استعمال آلات لهو به وجه لهوى حرام است ، والله العالم .

1071) آيا سكوت در برابر مجلس لهو كه در آن موسيقى مى نوازند ، جايز است يا بايد آن را ترك كرد ؟ 
بسمه تعالى؛ در صورت تمكّن ، نهى از منكر لازم است ؛ و اگر تمكن ندارد كه نهى از منكر كند ، لا اقل خودش مرتكب عمل حرام مثل استماع غنا و موسيقى لهوى نشود ، والله العالم .

1072) اگر موسيقى حالت لهوى نداشته باشد ، چه حكمى دارد ؟ 
بسمه تعالى؛ موسيقى اگر لهوى نباشد ، مانعى ندارد ؛ و ميزان در لهوى بودن آن است كه به حسب نظر عرف مناسب با مجالس خوشگذرانى بوده باشد ، والله العالم .

1073) موسيقى در فقه به چه معنا است ؟ 
بسمه تعالى؛ نواختن آلات مخصوصه به نحو مناسب با مجالس خوشگذرانى كه پيش اهل فسق و فجور مرسوم است ، حرام است ، والله العالم .

1074) اگر شخصى در ماشين يا منزلى قرار گرفته كه موسيقى و غنا هست ، وظيفه اش چيست ؟ 
بسمه تعالى؛ در فرض مذكور نبايد گوش بدهد ؛ و اگر سكوت وى ، امضاى عمل آنها محسوب مى شود بايد اظهار كند ، والله العالم .

1075) گوش فرا دادن به آواز زن اگر باعث تحريك نشود ، چگونه است ؟ 
بسمه تعالى؛ در صورتى كه غنا نباشد ، در فرض سؤال مانعى ندارد ، والله العالم .

1076) گوش دادن به دكلمه زن كه از راديو يا نوار پخش مى گردد ، چگونه است ؟ 
بسمه تعالى؛ در صورتى كه موجب تحريك مردان بر التذاذ جنسى نباشد ، مانعى ندارد ، والله العالم .

1077) اگر كسى هيچ آهنگى براى او ايجاد تحريك نكند ، گوش فرا دادن به آنها ، چگونه است ؟ 
بسمه تعالى؛ چنانچه بر آواز يا آهنگى در متعارف مردم غنا و موسيقى لهوى صدق كند ، استماع آن حرام است ، والله العالم .

1078) آموزش ، استماع و نواختن موسيقى ، چه حكمى دارد ؟ 
بسمه تعالى؛ موسيقى لهوى استماع ، آموزش ، و استعمال آن جايز نيست ، والله العالم .

1079) خريد ، فروش ، آموزش ، ساختن و شنيدن نى ، چه حكمى دارد ؟ 
بسمه تعالى؛ نى از آلات طرب است و موارد مذكوره اشكال دارد ، والله العالم .

1080 ـ لهو يعنى چه ؟ 
بسمه تعالى؛ سرگرمى و خوشگذرانى است كه غالباً انسان را از ياد خدا و آخرت غافل مى سازد ، والله العالم .

1081) نگاه كردن به فيلمهاى تلويزيونى يا سينمايى كه شئونات اسلامى در آن رعايت نشود ، چه حكمى دارد ؟ 
بسمه تعالى؛ از نگاه كردن به فيلمهاى مفسد بايد اجتناب نمود ، والله العالم .

1082) با توجه به اينكه هيچ نوع موسيقى نداريم كه با يكى از آلات و ادوات لهو نواخته نشود ، مگر صدايى كه از بوق و شيپور خارج مى شود ، بفرماييد موسيقى غير لهوى چيست ؟ 
بسمه تعالى؛ موسيقى كه با آلات لهو نواخته مى شود ، چنانچه به نحوى باشد كه متناسب با مجالس لهو و عياشى و خوشگذرانى است و انسان را از ياد خدا غافل مى كند ، حرام است و استماع آن جايز نيست ، والله العالم .

1083) آيا شنيدن موسيقى كه موجب طرب است براى زن و شوهر جايز است ؟ 
بسمه تعالى؛ زوجين و غير آن دو ، در حكم با هم فرقى ندارند ، والله العالم .

1084) آيا انسان مى تواند آهنگهاى مشكوك يا آهنگهايى كه انسان را غمناك مى نمايد ، بشنود ؟ 
بسمه تعالى؛ اگر تشخيص دهد كه نواختن با آلات لهو يا آواز به نحو مناسب مجالس خوشگذرانى و اهل فسوق است و مشتمل بر مضامين باطله است ، چه غمناك و چه فرح انگيز ، و همچنين آواز با ترجيع ( چهچهه ) جايز نيست ؛ و در مشكوك سزاوار است احتياط شود ، والله العالم .