معرفي مقالات در زمينه قصص قرآني و ديني و ادبي
فهرست قصص قرآني
ماهنامه فيلم نگار، شماره 61، مهر 1386 ص 158
قصص قرآني
مهدي تجليل
فصلنامه رشد آموزش قرآن، شماره 16، بهار 1386 ص 5
زيبايي شناسي قصص در غزليات سعدي
صادق مفتاحي
فصلنامه رشد آموزش زبان و ادب فارسي، شماره 81، بهار 1386 ص 8
به روايت قصص
دكتر مجتبي رحماندوست
ماهنامه رواق هنر و انديشه، شماره 56، آذر 1385 ص 46
قصص قرآن در آيينه واقع نمايي
محمد نقيب زاده
ماهنامه معرفت، شماره 107، آبان 1385 ص 66
تحليل منتخبي از نگاره هاي نسخه قصص الانبياء
مژده كاظم
فصلنامه هنر، شماره 68، تابستان 1385 ص 122
قطب راوندي و شرح نهج البلاغه
دكتر محسن قاسم پور
ماهنامه كاشان شناخت، شماره 1، بهار 1384 ص 102
قطب راوندي، عالم، فقيه، مفسر و محدث قرن ششم هجري است. تاليفات او نسبتا فراوان است . فقه القرآن ، قصص الانبيا و شرح نهج البلاغه موسوم به منهاج البراعه، كه از قديمي ترين شرحها است، برخي از آثار اين دانشمند است . موضوع اين مقاله بررسي روش قطب راوندي در شرح نهج البلاغه است . جنبه هاي ادبي، لغوي، و كلامي ، اساس شرح قطب است كه نگارنده به آن پرداخته . برخلاف تصور ابن ابي الحديد اين شرح، اولين نهج البلاغه نيست و احتمالا ابن ابي الحديد، ابوالرضا راوندي را با قطب راوندي اشتباه كرده است.
کليدواژگان:قطب راوندي، نهج البلاغه، منهاج البراعه، روش شناسي
وهب بن منبه و تاريخنگاري اسلامي
مهدي خزايي
فصلنامه فروغ وحدت، شماره 1، پاييز 1384 ص 18
وهب بن منبه ، يكي از مورخان و راويان قصص امتهاي گذشته در صدر اسلام است كه اطلاعات فراواني از زندگي اش در دست نيست . آثار زيادي به او نسبت داده شده كه البته در صحت انتساب آنها به او اختلاف نظر وجود دارد . مورخان اسلامي در باره وب بن منبه و وثاقت او اتفاق نظر ندارند و مخصوصاَ شيعيان ديدگاه تندي را نسبت به او دنبال مي كنند ، اما در عين حال ، اسرائيليات او به طور گسترده اي وارد تاريخ اسلام اعم از شيعه و سني گرديده و مورد استناد قرار گرفته است . اين تحقيق كوشيده است كه شخصيت وهب بن منبه ، تاريخنگاري و تاثير او بر تاريخنگاري اسلامي و مورخان بعد از او و نيز ديدگاه مورخان اهل سنت و تشيع را نسبت به وي مورد بحث و بررسي قرار دهد .
کليدواژگان:اسلام ، تاريخنگاري ، وهب بن منبه
كتاب قصص الانبيا: معرفي كتب چاپ سنگي
دكتر جابر عناصري
ماهنامه صنعت چاپ، شماره 281، دي 1384 ص 100
جلوه هاي هنري در سوره يوسف (ع)
شهاب كاظمي
فصلنامه پيام جاويدان، شماره 8، پاييز 1384 ص 145
داستان يوسف (ع) در قرآن از داستانهاي مهم هنري قرآن ، محسوب مي‌شود . واقعي بودن داستان ، شخصيت پردازي ويژه در اين داستان و مخصوصا تبيين شخصيت يوسف (ع) بخش عمده مقاله را به خود اختصاص داده است . در اين مقاله ، اهم نكات داستان مطرح و مورد تحليل هنري قرار گرفته شده و در نهايت ، نتيجه گرفته شده كه سوره يوسف ، مبين شخصيت يوسف (ع) به عنوان الگو در يكي از مهمترين الگوهاي خاطره آميز بشر ، يعني غرايز جنسي مي‌باشد...
کليدواژگان:قرآن ، تفسير ، تحليل قصص ، يوسف
نگاهي به شيوه كار ابوالفتوح رازي در تفسير «قصص قرآني»
محمد ايراني
دو ماهنامه آينه پژوهش، شماره 94، مهر - آبان 1384 ص 88
جايگاه قهوه‌خانه در هنر ايران
محمدعلي خبري / دكتر مجتبي انصاري
دو فصلنامه مطالعات هنر اسلامي، شماره 2، بهار - تابستان 1384 صص 91-104
قهوه خانه در طول حيات چهار صد ساله ي خود نقش هاي گوناگوني مطابق با اوضاع اجتماعي ، اقتصادي و سياسي جامعه ي ايران داشته است . قهوه خانه در جامعه ايران ، تحول بزرگي در شكل گردهمايي هاي مردم و سبك گذران اوقات فراغت و نوع سرگرمي آن ها فراهم آورده است . در قهوه خانه ، طبقات مختلف مردم براي گذرانيدن وقت و ديدار دوستان و سرگرم كردن خود ، به بازيهاي مختلف يا مناظرات شاعرانه و شنيدن اشعار شاهنامه ، حكايت ، قصص ، سخنوري و مرثيه سرايي به آنجا مي رفتند ...
کليدواژگان:نقاشي قهوه خانه اي ، نقالي ، نمايش عروسكي تخت حوضي ، معماري
تصويرگري قصص قرآني
دو هفته نامه گلستان قرآن، شماره 204، ارديبهشت 1384 ص 40
قصص الانبياء به روايت تصوير
مهدي حسيني
فصلنامه خيال، شماره 13، بهار 1384 ص 114
وقايع مذکور در قصص قرآن برخي متعلق به گذشتة دور است (انباء) و بعضي مربوط به گذشتة نزديک (اخبار)؛ و هدف از هر دو عبرت است. در قصص قرآن، يا شخصيتْ محور است يا رويداد يا گفتگو؛ و البته در بعضي، مانند معراج حضرت رسول اکرم (ص)، هر سه عنصر مرکز توجه است. به‌علاوه، در آنها، حرکت و زمان و مکان نقشي تعيين‌کننده دارد.
در نگارگري ايراني، قصص قرآن را بدين نامها خوانده‌اند: قصص الانبياء، سيرة النبي، انبيانامه، فال‌نامه، معراج‌نامه. نگاره‌هاي قرن دهمي قصص الانبياء از حيث تصويرگري و اندازه و زبان و تزينيات و محل نگهداري و... واجد ويژگيهاي جالبي است. در اينجا، نگاره‌هاي دو قصة قرآني (متعلق به قرن دهم هجري قمري)، کشته‌شدن هابيل به دست قابيل و عذاب قوم حضرت هود (عاد)، با روايت اين قصص در تفسير سورآبادي (قرن پنجم هجري قمري) مقايسه شده است.
امام رضا عليه السلام و رسالت تبيين قرآن
حسن خرقاني
مجله تخصصي دانشگاه علوم اسلامي رضوي (الهيات و حقوق)، شماره 14، زمستان 1383 ص 161
قرآن در انديشه ، گفتار و كردار اهل بيت ( ع ) تجسم و عينيت تمام يافته است و سيره كريمانه و سخن حكيمانه آنان ، مستقيم يا غير مستقيم ، تبيينگر كتاب الهي در ابعاد گوناگون آن است . در اين مقاله به بياناتي كه امام علي بن موسي الرضا ( ع ) به طور مستقيم در باب قرآن كريم فرموده اند ، پرداخته شده است . با توجه به سخنان آن حضرت درباره قرآن و تفسير آن ، سر فصلهاي ذيل تبيين شده است : بيان فضيلت و جايگاه قرآن ، معرفي گوشه هايي از علوم قرآن ، تنزيه خداوند و تبيين متشابهات اعتقادي قرآن ، تنزيه پيامبران و تبيين متشابهات قصص انبيا و..........
کليدواژگان:قرآن ؛ تفسير ؛ نقش اهل بيت ( ع ) در تفسير ، امام رضا ( ع ) .
بررسي ساختاري تفسير في ظلال القرآن
پوران ميرزايي
حديث انديشه، شماره 12، پاييز و زمستان 1383 ص 9
در اين تحقيق ، تفسير في ظلال القرآن ، از لحاظ ساختاري ، مورد بررسي قرار گرفته است . ابتدا با نگاهي گذرا به زندگي مولف كتاب ، به طور اجمالي ، با شرايط روحي و فكري وي آشنا شده و سپس به ساختار تفسير پرداخته ايم . در بخش بعد كه در واقع بخش سوم تحقيق است به ديدگاههاي موضوعي مؤلف در پنج موضوع : اهل بيت ( عليهم السلام ) ، كلام ، علوم قرآني ، قصص و داستانها و روايات پرداخته شده است . به دليل عدم دسترسي به منابع ، منبع اصلي ما در تحقيق ، خود تفسير في ظلال القرآن بود و مطالب بيان شده را از بررسي محتواي كتاب به دست آورده ايم ...
مسلمانان صدر اسلام و انديشه هاي اسرائيلي
علي غلامي دهقي
فصلنامه تاريخ در آينه پژوهش، شماره 3، پاييز 1383 ص 81
بى اعتنايى عربِ پيش از اسلام به خواندن و نوشتن، نخستين عامل وابستگى فكرى آنان به اهل كتاب بود كه به تدريج باعث سلطه فرهنگى يهود و نصارا بر آن ها شد. اهتمام اهل كتاب به قصص و داستان سرايى و حرص مسلمانان در شنيدن افسانه هاى ساخته يهود و ساده لوحى برخى راويان حديث نسبت به نو مسلمانان اهل كتاب نيز مزيد بر علّت شد و زمينه هاى وابستگى فكرى بيشتر و نفوذ انديشه هاى اسرائيلى در ميان مسلمانان را فراهم ساخت. با تلاش رسول خدا(صلى الله عليه وآله) در استقلال فكرى عرب هاى مسلمان و نهى آن حضرت از مراجعه به اهل كتاب، برخى مسلمانان نسبت به آن ها علاقه نشان دادند و خلفاى نخستين نيز ميدان را براى نومسلمانان اهل كتاب باز گذاشتند. امويان هم براى مشروعيت بخشيدن به قدرت خويش، از انديشه هاى اسرائيلى بيشترين بهره را بردند. امامان شيعه(عليهم السلام) با طرح انديشه هاى خالص اسلامى و ارائه معيارهاى صحيح براى تميز روايات صحيح از سقيم، با مبلّغانِ افكار اسرائيلى به مبارزه برخاستند. نوشتار حاضر به منظور ارائه شناخت از زمينه هاى نفوذ انديشه هاى اسرائيلى در ميان مسلمانانِ سده نخست اسلامى و پيامدهاى آن و نيز واكنش امامان شيعه و برخى صحابه و تابعين در برابر آن انديشه ها، به بررسى اين مسئله پرداخته است.
کليدواژگان:مسلمانان صدر اسلام، اسرائيليان، پيامبر اسلام، امامان شيعه، خلفاى نخستين، امويان، كعب الأحبار، تميم دارى، وهب بن منبّه.
بررسي تاريخي قصص قرآن
سيد مهدي برومند
دو هفته نامه گلستان قرآن، شماره 182، نيمه دوم شهريور 1383 ص 18
تحليلي بر قصص قرآني
استاد رضا سعادت نيا
فصلنامه قرآني كوثر، شماره 13، تابستان 1383 ص 36
در داستانهاي گذشته به انطباق بعضي از سنت هاي الهي بر انسان ها و جوامع گذشته پرداختيم و در تمامي آنها آنچه به عنوان محور اساسي بحث در ارتباط با صعود و سقوط امت ها و تمدن ها مطرح بود و سرنوشت جامعه را تنظيم و رقم مي زد ، تغييرات و تحولات دروني بود .
يعني همان سنت مهم الهي كه در آيه 1 سوره رعد بيان شده "ان الله لا يغير ما بقوم حتي يغيروا ما بانفسهم " يعني خداوند سرنوشت هيچ قوم را تغيير نمي دهد مگر آنكه آنان انچه رادر خودشان است تغيير دهند .
درآمدي بر جغرافياي قصص قرآني
دكتر عبدالعزيز كامل مترجم:حسين علينقيان
فصلنامه تاريخ اسلام، شماره 17، بهار 1383 ص 135
نوشتار حاضر ، به بررسي مبحث مكان و اسامي جغرافيايي در متن قرآن كريم مي پردازد. مولف در ابتدا مدخلي بر آراي جغرافي دانان و نظريه ها و مكاتب آنها ، در ارتباط با اماكن قرآني مي گشايد. سپس ميزان توجه و رويكرد منابع مختلف به اين مبحث را مورد بررسي قرار مي دهد. تفصيل مناطق مختلف جغرافيايي كه قصص قرآني در محدوده ي آنها قرار گرفته ، بر پايه ي تقسيم بندي پيشنهادي آنها ، به مركزي ، مياني ، جنوبي ، شمالي و...، توسط مولف صورت پذيرفته است. در پايان به داستان هايي اشاره شده كه خداوند در قرآن از اماكن آنها ياد نكرده و در آنها به عبرت گيري از نحوه ي بيان قصص قرآني اشاره شده است.
کليدواژگان:قرآن ، قصص ، جغرافيا ، مسجد الحرام ، طوفان نوح ، اصحاب كهف.
تحليلي بر قصص قرآن
فصلنامه قرآني كوثر، شماره 12، زمستان 82 و بهار 1383 ص 69
بازتاب قرآن در مثنوي معنوي
غلامرضا بهمني
فصلنامه صحيفه مبين، شماره 30، بهار و تابستان 1382 ص 66
كمولانا جلال الدين بلخي در اثر ارزشمندشان ، مثنوي علاوه بر تمثيل ، استشهاد ، استدلال و بهره گيري از قصص قرآني در دلالات و خطابات خويش ، بخش هايي از مثنوي را به معرفي اين كتاب آسماني اختصاص داده و به مسائلي همچون وصف قرآن ، تمسك به قرآن ، تدبير در قرآن ، طاعنان قرآن ، قرآن و منافقان ، قرآ“ و كوردلان ، تصوير شيطان در قرآن ، پيام هاي قرآ“ شامل (امتحان ، بشارت ، انذار ، امر ، نهي ، تجليل ، تحريض و تحقير) ، مفسران قرآن و ... پرداخته است .
قصص و ماجراهاي جزء اول قرآن كريم : قسمت دوم
دوماهنامه تبيان، شماره 52، فروردين، ارديبهشت، خرداد و تير 1381 ص 31
درآمدي بر جغرافياي قصص قرآن
دكتر عبدالعزيز كامل مترجم:حسين علينقيان
فصلنامه بينات، شماره 35، پاييز 1381 ص 24
مقاله
فصلنامه نامه فرهنگستان، شماره 19، ارديبهشت 1381 ص 214
كندوكاو در مشكلات متون ادبي، مقايسه قصه هاي مثنوي با ماخذ آن، نگاهي تازه به فرايند «مجاز»، معرفي نسخة قصص الانبياي بوشنجي، جنگي قديمي به زبان فارسي، بررسي مراعات النظير (مجله دانشكده ادبيات و علوم انساني دانشگاه فردوسي مشهد)، سير تصوف و عرفان از ايران به شبه قاره و سهم عارفان تبريزي در آن، خاقاني و هند، انديشه هاي جامي در مثنوي هفت اورنگ (نشريه دانشكده ادبيات و علوم انساني دانشگاه تبريز)، گونه هاي شعر حافظ، شمس الدين حافظ شيرازي و امين الدين محمد بلياني، حافظ شيرازي و قاضي نذرالاسلام بنگالي، تفرسي در دفتر ديگرساني در غزل هاي حافظ (حافظ پژوهي)
قصص و ماجرهاي جزء اول قرآن كريم درس‌ها و نكته‌ها
دوماهنامه تبيان، شماره 50، بهمن و اسفند 1380 ص 31
قصص قرآن در هفت اورنگ
مهدي حسيني
فصلنامه هنرنامه، شماره 6، بهار 1379 ص 36
داستان يوسف و زليخا يك از داستانهاي جذاب و خيال انگيز قرآن مجيد است كه به احسن القصص شهرت دارد . هنرمندان بسياري در طول تاريخ درخشان نگارگري ايران از موضوع هاي قرآني براي بيان ذهنيت و جهان بيني خود از آن سود برده و نگاره هاي بي نظيري پرداخته و براي قضاوت زمان به جا گذاشته اند ؛ ولي شايد هيچ يك از آنها به زيبايي و تنوع نگاره هاي هفت اورنگ ابراهيم ميرزا نباشد . در اين معرفي اختصاصآ به داستان يوسف و زليخا در هفت اورنگ پرداخته شده است ...
داستان هاي قرآن از نگاه امام خميني (ره)
دكتر نادعلي عاشوري
فصلنامه صحيفه مبين، شماره 21، زمستان 1378 ص 46
از نظر امام خميني قرآن كتاب عرفان و اخلاق و انسان سازي است ؛ ولي چون ظرفيتهاي عقلي همه مردم به يك اندازه نيست ، معارف عاليه قرآني در سطح فهم توده مردم به صورت داستان در آمده است تا آنان بتوانند از اين سفره گسترده الهي حظي برگيرند . تكراري كه در قصص قرآن به چشم مي خورد ، بدان جهت است كه نقشي موثرتر در انسان سازي ايفا كند .
کليدواژگان:قصص قرآن ، هدف نزول قرآن ، تكرار در قرآن ، روش تفسير
الميزان و قصص پيامبران
دكتر نادعلي عاشوري تلوكي
فصلنامه صحيفه مبين، شماره 19، تابستان 1378 ص 80
از نگاه علامه طباطبايي در تفسير الميزان قصههاي قرآن حاوي حوادثي از گذشته است كه ذكر آنها مي تواند وسيله هدايت انسان باشد . به همين روي بسا قسمت هاي يك قصه در مواضع مختلف قرآن پراكنده مربوط را گردآوري مي كند و صورت كامل آنها را ارايه مي نمايد . نيز چنانچه در روايات اطلاعاتي درباره داستانها آمده باشد و با قرآن و عقل و طبع سليم مخالفتي نداشته باشد ، نقل آنها را بي اشكال مي شمارد .
کليدواژگان:الميزان ، قصص ، اسرائيليات ، احاديث ، يوسف ، سليمان ، يونس ، الياس ، ايوب ، خضر ، عضاي موسي ، هاروت و ماروت
معناشناسي داستان و اسطوره در قرآن
دكتر عباس اشرفي
فصلنامه صحيفه مبين، شماره 19، تابستان 1378 ص 111
در قرآن واژگان قصص ، حديص ، نبا و مثل به معناي داستان به كار رفته و آن عبارت از بخش هايي از ماجراهاي واقعي تاريخ است كه عبرت آموزي و هدايت بخشي در پي داشته باشد ؛ اما اسطوره در قرآن عبارت از داستان هاي خرافي زاييده ذهن گذشتگان است . در مقاله حاضر اين دو واژه از نظر لغت و قرآن معناشناسي شده است .
کليدواژگان:داستان ، اسطوره ، قصه ، حديث ، نبا ، افسانه
بسم الله الرحمن الرحيم